Birgir Sigurðsson rithöfundur er fallinn frá. En verk hans lifa og þær ómetanlegu gjafir sem hann gaf okkur þjóð sinni eru gersemar sem við fáum seint fullþakkað.
Birgir stimplaði sig rækilega inn í íslenskt leikhús- og menningarlíf með leikriti sínu Pétri og Rúnu árið 1972, þá 35 ára að aldri, en áður hafði hann sent frá sér ljóðabækurnar Réttu mér fána og Á jörð ertu kominn. Í Pétri og Rúnu, sem varð hlutskarpast í leikritasamkeppni Leikfélags Reykjavíkur, kvað við ferskan tón í íslenskri leikritun og með verkunum sem í kjölfarið fylgdu, Selurinn hefur mannsaugu, Skáld-Rósu og Grasmaðki tók Birgir af öll tvímæli um að Ísland hafði eignast eitt af öflugustu leikskáldum samtímans. Þegar Dagur vonar var frumsýndur 1987 gat engum blandast hugur um þau ofurtök sem höfundurinn hafði á leikritsforminu, hvort sem litið var á persónusköpun, samskipti leikpersóna eða uppbyggingu og framvindu leiksögunnar.
Verk Birgis eru oft persónuleg og samúð hans með fólkinu sínu, persónunum sem hann leiðir fram, er ótvíræð, auk þess sem sársauki höfundarins skín á stundum í gegnum tilfinningalíf fólksins á sviðinu. Verk hans stíga listilegan dans á mörkum þess ljóðræna og hversdagslega – á mörkum þess grimma og þess blíða – og hann er örlátur á innsæi sitt, bæði vitsmunalegt og tilfinningalegt.
Um þörfina fyrir að skrifa segir Birgir í viðtali við DV árið 2000:
„Maður veit ekki hvaðan þörfin kemur en það ræðst ekki við hana. Ef svo væri þá væri maður líklega í öðru starfi. Þetta er eins og að vera haldinn; það er eins og lagðir hafi verið á mann galdrar; það er engin leið út.“
Eftir Dag vonar birtust leikritin Óskastjarnan, Dínamít og Er ekki nóg að elska?, smásagnasöfnin Frá himni og jörðu og Prívat og persónulega, sagnfræðiritið Svartur sjór af síld og skáldsögurnar Hengiflugið og Ljósið í vatninu.
„Fyrst og fremst gerir maður þetta fyrir sjálfan sig og sinn eigin sannleik.“ segir Birgir í viðtali við Helgarpóstinn í desember 1984, „Ef svo vill til að einhver eða einhverjir aðrir eru sammála mínum sannleik, þá er það ágætt — en það er ekkert sem rithöfundur á heimtingu á.“
Birgir tók virkan þátt í félagsmálum og réttindabaráttu listamanna á Íslandi. Hann var varaformaður Rithöfundasambands Íslands á árunum 1982 til ’86 og forseti Bandalags íslenskra listamanna frá 1985 – ’87. Á sömu árum var hann einnig í stjórn Listahátíðar.
Í Degi vonar vitnar höfundurinn í ljóð systur sinnar Sigríðar Freyju og leggur þessi orð í munn stúlkunnar Öldu:
Hún var nú stödd hjá tré sem var fegurst allra trjáa. Það var eins og huggun sem sagði að enn væri til fegurð, þrátt fyrir allt. Og hún gaf sig á tal við lífið: „Þú hefur gefið mér margt og sagt mér hvers virði allt er, en eitt met ég mest.“ – Lífið langaði þá til þess að vita, hvað af þess miklu auðæfum væri dýrast. „Fagra líf,“ sagði hún, „ef mér væri ekki gefinn skilningur væri ég eins mikil þögn og dauðinn.“
Íslenskir rithöfundar þakka Birgi hans góðu verk, kveðja hann með virðingu og votta fjölskyldu hans og aðstandendum dýpstu samúð.
f.h. Rithöfundasambands Íslands
Karl Ágúst Úlfsson formaður
