Aðalfundur Rithöfundasambands Íslands,
Gunnarshúsi, kl. 19:30, mánudaginn 28. apríl 2025
Margrét Tryggvadóttir, formaður Rithöfundasambands Íslands, setti fundinn og skipaði fundarstjóra Gauta Kristmannsson og fundarritara Arndísi Þórarinsdóttur.
- Skýrsla formanns og skýrsla stjórnar um eftirlit
Margrét Tryggvadóttir flutti skýrslu formanns. Skýrslan fylgir fundargerð þessari og er jafnframt birt á vefsíðu sambandsins. Jafnframt flutti Margrét skýrslu stjórnar um eftirlit með höfundarréttargreiðslum. Fundarstjóri lagði til til að umræður um skýrslur formanns og gjaldkera færu fram samhliða, eftir að gjaldkeri hefði flutt sína skýrslu. Var það samþykkt.
- Skýrsla gjaldkera – Gagnsæisskýrsla – Umsýslumál og úthlutun réttindagreiðslna
Ragnheiður Tryggvadóttir, framkvæmdastjóri, fór yfir ársreikning vinnuhúsasjóðs, ársreikning Rithöfundasambandsins, ársreikning rétthafagreiðslna og gagnsæisskýrslu, en öll þau gögn voru send út með aðalfundarboði 15. apríl 2025.
Þá fóru fram umræður um skýrslu formanns og gjaldkera.
Yrsa Sigurðardóttir spurði út í Fjölíssjóð og Ljósvakasjóð, sem Rithöfundasambandið hefur umsjón með. Dró Yrsa það fram að ekki væri nema um þriðjungur fjármagnsins sem skilaði sér beint í vasa félagsmanna, í gegnum starfs- og ferðastyrki. Yrsa spurði hverju þetta sætti, með vísan í 14. gr. laga um sameiginlega umsýslu höfundarréttar (2019/88), þar sem farið er yfir umsýslukostnað og frádrátt umsýslustofnunar. Einnig nefndi Yrsa kostnaðarskiptingu í Skáld í skólum; hvort eðlilegt væri að helmingur tekna verkefnisins færi í umsýslu þess frekar en greiðslur til höfunda.
Framkvæmdastjóri varð fyrir svörum og áréttaði að í tilfellum þessara gömlu sjóða, Ljósvakasjóðs og Fjölíssjóðs, væri í flestum tilfellum engin leið að eyrnamerkja fjármagnið tilteknum rétthöfum, því ómögulegt er að hafa eftirlit með afritun. Megninu af sjóðunum er þess vegna ráðstafað í sameiginlega hagsmuni rétthafa – þ.e. rekstur öflugrar skrifstofu og vinnuhúsa. Því er ekki um frádrátt vegna umsýslu að ræða, heldur ráðstöfun styrkfjár. Þessir peningar eru stór hluti af tekjum RSÍ og án þeirra væri ekki hægt að reka skrifstofuna í núverandi mynd.
Hvað varðar Skáld í skólum kom fram að tekjur þess verkefnis eru tvíþættar. Annars vegar greiðslur frá skólunum skv. gjaldskrá verkefnisins, sem standa undir launum höfunda og hins vegar samningur RSÍ við ráðuneytið. Sá samningur er annars vegar um umsýslu verkefnisins, sem er flókin og tímafrek, og hins vegar ferðakostnað höfundanna. Það að ferðir og uppihald séu kostuð af ráðuneytinu gerir skólum utan höfuðborgarsvæðisins það kleift að bóka heimsóknir frá verkefninu án þess að þurfa að axla aukakostnað.
Yrsa mælti með almennri kostnaðargát við rekstur sambandsins og tók Sindri Freysson, meðstjórnandi, vel í að erindi hennar yrði rætt á næsta stjórnarfundi.
Næst bar Atla Hrafney Önnudóttir upp tvær spurningar til formanns og spurði hvort til væri einhver lögleg leið fyrir kennara að spila hljóðbækur fyrir heilan bekk. Margrét sagði það í rauninni ekki vera við núverandi aðstæður, nema bækur frá MMS. Einnig spurði Atla hvort upptaka samnings við Ríkisútvarpið sneri einvörðungu að bókum sem RÚV ætti í sínu safni. Margrét sagði allt opið í samningaviðræðunum við RÚV og að vonandi myndu bókmenntir leika stærra hlutverk á miðlum Ríkisútvarpsins þegar samningum yrði náð.
Ekki var fleira rætt og ársreikningur borinn upp, samþykktur. Gagnsæisskýrsla var samþykkt. Úthlutunarstefna var samþykkt.
- Fundarstjóri lýsti stjórnarkjöri. Laus voru sæti tveggja meðstjórnenda og eins varamanns. Fríða Ísberg og Sindri Freysson buðu sig fram til meðstjórnenda og Arndís Þórarinsdóttir bauð sig fram í sæti varamanns. Sjálfkjörið var í embættin. Auk þessara sitja áfram í stjórn, Margrét Tryggvadóttir formaður, Ragnar Jónasson varaformaður, Sigríður Hagalín Björnsdóttir meðstjórnandi og Friðgeir Einarsson varamaður.
- Kosning í inntökunefnd.
Tillaga stjórnar: Karl Ágúst Úlfsson sem sat áður, Elías Rúni (nýr) og Eva Rún Snorradóttir (ný). Samþykkt.
- Kosning skoðunarmanna reikninga sambandsins.
Tillaga stjórnar: óbreytt: Árni Árnason og Guðlaug Richter. Samþykkt.
- Höfundasjóður –Tillaga stjórnar um úthlutunarnefnd, Soffía Bjarnadóttir og Haukur Ingvarsson (sátu áður), Hildur Knútsdóttir (ný). Samþykkt.
- Ljósvakasjóður – Tillaga stjórnar um tvo fulltrúa í úthlutunarnefnd, Lóa Hjálmtýsdóttir og Sigríður Hagalín Björnsdóttir (nýjar). FLH tilnefnir síðan tvo fulltrúa í nefndina. Samþykkt.
8. Viðauki við útgáfusamning – gervigreind – formaður kynnti viðaukann, sem sendur var félagsmönnum ásamt fundarboði.
Umræður spunnust um þær gagnkvæmu skyldur sem viðaukinn leggur á höfunda og útgefendur varðandi listræna útfærslu hins útgefna verks. Frjálst er að nota gervigreind með markvissum og meðvituðum hætti, sé það auðkennt líkt og viðaukinn tilgreinir. Áréttað var að um viðauka við útgáfusamning RSÍ og FÍBÚT væri að ræða, frekar en breytingu á samningi, því tæknin breytist hratt. Viðaukinn á ekki við um aðra samninga, svo sem þýðingarsamning við útgefendur. Samþykkt.
9. Lagabreyting – tillaga stjórnar – fundarstjóri kynnti tillöguna og gerði grein fyrir henni. Formaður sat hjá við atkvæðagreiðslu, tillagan var samþykkt.
10. Breytt aðild að BHM og samstarfssamningur við Visku.
Formaður lagði fram tillögu að breytingu á aðild Rithöfundasambandsins að Bandalagi háskólamanna. RSÍ hefur nú verið aðildarfélag í tvö ár og þótt þessu hafi fylgt mikil vinna, hefur líka verið mikill ávinningur af samstarfinu og skapast ný þekking og ný tengsl. Sextán félagsmenn RSÍ kjósa nú að greiða stéttarfélagsgjöld í BHM í gegnum sambandið. Síðan RSÍ gerðist aðildarfélag að BHM hefur þó orðið sú breyting að þrjú félög innan BHM sameinuðust undir merkjum Visku. Nú er það orðið möguleiki fyrir lítil félög eins og RSÍ að gera samstarfssamninga við Visku þannig að félagar þeirra sæki þar um aðild, þar sem þeir eru svo settir í svokölluð félagsnet til að halda utan um þá innan hins stærra félags. Dæmi eru um þessa aðild, og hefur hún reynst vel. Viska er raunar fjölmörgum félögum RSÍ nú þegar að góðu kunn, því ríflega 50 félagsmenn RSÍ eru þegar þar innanborðs í gegnum önnur störf sín. Þessi breyting myndi ekki hafa nein áhrif á réttindi félagsmannanna sextán í sjóðum BHM.
Viska er stórt og öflugt félag innan BHM, sem veitir félagsmönnum sínum margvíslega þjónustu. Félagið mun vera lunkið við að sinna þörfum einyrkja. Margrét bar því upp við fundinn að RSÍ tilkynnti BHM um úrsögn sína, sem tæki þá gildi við næstu áramót, og gerði í staðinn samstarfssamning við Visku með þeim hætti sem hún hafði reifað. Var það samþykkt.
11. Ályktanir – tillögur stjórnar – varaformaður, Ragnar Jónasson, kynnti.
Þrjár ályktanir voru sendar út með fundarboði, sem Ragnar Jónasson fór yfir. Fyrst fjallaði hann um ályktun um gervigreind. Hún var samþykkt.
Því næst var fjallað um ályktun um Storytel. Eftir stuttar umræður var hún samþykkt.
Þriðja ályktunin fjallaði um Hljóðbókasafnið. Stuttar umræður spunnust, þar sem formaður sagði m.a. af góðum fundi stjórnar með forstöðumanni Hljóðbókasafns. Rætt var um leiðir til þess að hækka greiðslur til höfunda, jafnframt því sem Hljóðbókasafninu er veitt aðhald til þess að ganga ekki lengra í þjónustu sinni en lagaheimildir ná. Ályktunin samþykkt.
12. Önnur mál
Kamilla Einarsdóttir taldi mætingu á fundinn dræma og lagði það fyrir næstu stjórn að finna leiðir til þess að gera aðalfundi að fýsilegri kosti fyrir félagsmenn. Stungið var upp á því í umræðum sem af þessu hlutust að ráða plötusnúð eða leigja trampólín, ellegar að fjölga umdeildum hitamálum á dagskrá aðalfunda, til þess að hvetja félagsmenn til þátttöku. Jóhann F K Arinbjarnarson bætti við þetta hugleiðingu um að ódæmigert væri í félagsstarfi sem þessu að hafa aðalfund á virkum degi. Framkvæmdastjóri kvað reynsluna sýna að helgar væru mjög óvinsæll fundartími. Mun ný stjórn taka afstöðu til þessara sjónarmiða.
Ekki tóku fleiri til máls.
Fundi slitið kl. 21:00
