Þórunn Jarla Valdimarsdóttir sagnfræðingur og rithöfundur var sæmd heiðursmerki hinnar íslensku fálkaorðu 17. júní 2019. Þórunn Jarla hlaut riddarakross fyrir framlag til sagnfræða og íslenskra bókmennta.
Fálkaorða
Haraldur Jónsson borgarlistamaður Reykjavíkur 2019
Haraldur Jónsson, myndlistarmaður og rithöfundur, var útnefndur borgarlistamaður Reykjavíkurborgar 2019 við hátíðlega athöfn í Höfða þann 17. Júní sl. Útnefningin er heiðursviðurkenning til listamanns sem með listsköpun sinni hefur skarað fram úr og markað sérstök spor í íslensku listalífi. Pawel Bartoszek, formaður menningar-, íþrótta- og tómstundaráðs sagði Harald vel að titlinum kominn. „. Hann hefur undanfarin 30 ár markað afgerandi spor í íslenska listasögu. Leiðarstef í verkum Haraldar er skynjun mannsins á umhverfi sínu og ekki síður skynjun okkar á okkur sjálfum sem fyrirbærum í umhverfinu. Hann hefur með einstökum hætti og af einurð skoðað tengsl vitundarinnar eins og hún birtist okkur sem farvegur ytra áreitis og innra lífs.“
Haraldur Jónsson er fæddur í Helsinki þann 23. apríl 1961. Eftir stúdentspróf frá Menntaskólanum í Reykjavík árið 1980 lá leið hans til Frakklands þar sem hann stundaði nám í frönskum bókmenntum og menningarsögu við Paul Valéry háskólann í Montpellier og síðan myndlist við háskólann í Aix en Provence 1982-1983. Hann nam við Myndlistaskólann í Reykjavík og Myndlista-og handíðaskólann þaðan sem hann útskrifaðist 1987. Haraldur lauk Meisterschüler gráðu frá Listaakademíunni í Düsseldorf í Vestur –Þýskalandi árið 1990 og var styrkþegi Parísarborgar við Institut des Hautes Études en Arts Plastiques í París, Frakklandi 1991-1992. Verk Haraldar hafa verið sýnd á öllum helstu sýningarstöðum hér á landi og einnig alþjóðlega.
Haraldur hefur haldið tugi einkasýninga og tekið þátt í ótal samsýningum um víða veröld. Verk hans eru í eigu helstu opinberu safna á Íslandi sem og í einkasöfnum í Evrópu og Bandaríkjunum. Ferill hans er fjölbreyttur og miðlarnir ólíkir en rauði þráðurinn er tilraun til þess að eima tilveruna. Í þrjá áratugi hefur Haraldur skoðað hvernig við greinum umhverfi okkar, vinnum úr upplifun, tjáum okkur og eigum í samskiptum hvert við annað. Hver eru tengsl manns og rýmis, vitundar og umhverfis?
Haraldur hefur sent frá sér bækur og þýðingar og fyrsta bók hans, stundum alltaf, kom út hjá bókaforlaginu Bjarti 1995 og verkið Fylgjur árið 1998. Það hlaut Menningarnæturverðlaun Reykjavíkurborgar og var einnig tilnefnt til Menningarverðlauna DV í bókmenntum. Árið 2001 gaf Bjartur út verk hans EKKI, ástarsaga.
Meðal þýðinga eftir Harald eru Hugmyndabókin sem kom út hjá Sölku árið 2008 og TSOYL kom út hjá bókaforlaginu Útúrdúr árið 2010. Haraldur hefur einnig skrifað útvarpsleikrit og kvikmyndahandrit og flutti Útvarpsleikhúsið verk hans Mannlaus íbúð árið 1997.
Rithöfundasamband Íslands óskar Haraldi innilega til hamingju með viðurkenninguna.
Atli Magnússon þýðandi látinn
Atli Magnússon, þýðandi, rithöfundur og blaðamaður, er látinn, 74 ára að aldri. Atli fæddist 26. júlí 1944, hann lést á heimili sínu aðfaranótt 14. júní.
Atli starfaði lengst af sem blaðamaður. Meðfram blaðamennsku lagði hann stund á ritstörf og eftir hann liggja ótal þýðingar og viðtalsbækur.
Hann ritstýrði Sjómannablaðinu Víkingi um árabil og starfaði um skeið sem dagskrárfulltrúi á ríkisútvarpinu. Hann þýddi mörg af stórvirkjum heimsbókmenntanna eins og Meistara Jim, Nostromo og Innstu myrkur eftir Joseph Conrad, Gatsby og Nóttin blíð eftir F. Scott Fizgerald, Mrs. Galloway eftir Virginiu Woolf, Hið rauða tákn hugprýðinnar eftir Stephen Crane og Fall konungs eftir Johannes V. Jensen.
Atli skrifaði að auki Skært lúðrar hljóma, sögu lúðrasveita á Íslandi, en hann starfaði tæp 30 ár í Lúðrasveit verkalýðsins.
Rithöfundasamband Íslands þakkar Atla samfylgdina og sendir fjölskyldu hans samúðarkveðjur.
Nýræktarstyrkir 2019
Fimmtudaginn 6. júní, veitti Miðstöð íslenskra bókmennta tveimur nýjum höfundum Nýræktarstyrki fyrir verk þeirra, en hvor styrkur nemur 500.000 kr. Lilja Alfreðsdóttir, mennta- og menningarmálaráðherra, afhenti styrkina við athöfn í Gunnarshúsi, húsi Rithöfundasambandsins.
Nýræktarstyrkir eru veittir árlega vegna skáldverka höfunda sem eru að stíga sín fyrstu skref á ritvellinum, óháð aldri, og til að hvetja þá til frekari dáða á þeirri braut. Átt er við skáldverk í víðri merkingu; sögur, ljóð, leikrit og fleira.
Nýræktarstyrki Miðstöðvar íslenskra bókmennta 2019 hljóta eftirtalin verk og höfundar:
Í gegnum þokuna
Barnabók
Höfundur: Auður Stefánsdóttir (f. 1983) er með BA gráðu í íslensku og meistaragráðu í íslenskum bókmenntum frá Háskóla Íslands og kennsluréttindi á framhaldsskólastigi. Auður er íslenskukennari í framhaldsskóla og er í meistaranámi í ritlist við Háskóla Íslands meðfram kennslu.
Umsögn bókmenntaráðgjafa um verkið:
„Í gegnum þokuna er fantasíubók fyrir börn um baráttu góðs og ills, dauðann og lífið. Höfundur tekur á viðkvæmu málefni á fágaðan hátt og fléttar saman við spennandi atburðarás á flöktandi mörkum raunveruleika og ímyndunar. Textinn er skýr og aðgengilegur, lýsingar á handanheiminum hugmyndaríkar og margar skemmtilegar skírskotanir í hvernig er að vera krakki á Íslandi í dag.”
Afkvæni
Smásagnasafn
Höfundur: Kristján Hrafn Guðmundsson (f. 1979) er bókmenntafræðingur með kennsluréttindi og kennir íslensku, heimspekisamræðu og kvikmyndalæsi í grunnskóla. Kristján þýddi bók Haruki Murakami Það sem ég tala um þegar ég tala um hlaup og hafði umsjón með menningarumfjöllun DV 2007–2010.
Umsögn bókmenntaráðgjafa um verkið:
„Afkvæni er safn smásagna sem eiga það sameiginlegt að gerast í hversdagslegum íslenskum samtíma. Sögurnar eru grípandi, persónulýsingar skarpar og textinn er skrifaður á blæbrigðaríku máli. Smávægilegum atvikum er gjarnan lýst á spaugilegan hátt; andrúmsloftið er létt og leikandi en um leið tekst höfundi að miðla samspili gleði og alvöru af sérstakri næmni.”
Að vali styrkhafa standa bókmenntaráðgjafar Miðstöðvar íslenskra bókmennta, sem í ár eru þau Þórdís Edda Jóhannesdóttir og Bergsteinn Sigurðsson.
Tólfta úthlutun Nýræktarstyrkja – á sjötta tug höfunda hafa hlotið viðurkenninguna
Þetta er í tólfta sinn sem Nýræktarstyrkjum er úthlutað, en alls hafa á sjötta tug höfunda hlotið þessa viðurkenningu frá upphafi. Meðal höfunda sem hlotið hafa Nýræktarstyrki á liðnum árum eru Fríða Ísberg fyrir Slitförina, Benný Sif Ísleifsdóttir fyrir Grímu, Þorvaldur Sigurbjörn Helgason fyrir Gangverk, Júlía Margrét Einarsdóttir fyrir Drottninguna á Júpíter, Dagur Hjartarson fyrir Eldhafið yfir okkur, Kristín Ragna Gunnarsdóttir fyrir Úlf og Eddu, Halldór Armand Ásgeirsson fyrir Vince Vaughn í skýjunum og Sverrir Norland fyrir bókina Kvíðasnillingarnir, svo einhver séu nefnd.
Umsóknum um Nýræktarstyrki hefur fjölgað verulega frá því þeim var fyrst úthlutað árið 2008 hjá Bókmenntasjóði, forvera Miðstöðvar íslenskra bókmennta, en þá bárust 9 umsóknir og 5 styrkir voru veittir, hver að upphæð 200.000 kr. Fjölgun umsókna hefur verið samfelld síðan og í ár og í fyrra var metfjöldi, eða 58 umsóknir, og styrkupphæð hefur hækkað og er nú 500.000 kr.
Verkin sem sótt var um fyrir eru af ýmsum toga s.s. skáldsögur, ljóð, barna- og ungmennabækur, ævisögur og smásögur og eru höfundarnir á öllum aldri. Í ár hljóta viðurkenninguna smásagnasafn og barnabók.
Hátíðarræða til ljóðsins
Eva Rún Snorradóttir hlaut Maístjörnuna 2018 fyrir ljóðabók sína Fræ sem frjóvga myrkrið þann 20. maí sl. Verðlaunahafinn flutti þakkarræðu til ljóðsins við hátíðlega athöfn í Landsbókasafni-Háskólabókasafni:
Hátíðarræða til ljóðsins
Hjartans þakkir til þín ljóð. Takk fyrir fyrir að hlaupast undan skilgreiningum. Vera í fullkomnu látleysi þínu ofar þeim hafið, stærra en öll mörk, rammar, rök og vissa. Takk fyrir áhættuna. Takk að upphefja misskilning, stjórnleysi og uppnám. Takk fyrir að koma þér upp skrifstofu í maganum á okkur, í sjónum innra með okkur. Hjálpa okkur undan oki hugsunar og heilans. Takk fyrir sannleika sem er eldri en allt en hverfur um leið og þú gómar hann, eins og tyggjókúla ofan í botnlanga.
Takk fyrir að leyfa okkur að elta þig út í helbera óvissu og taka okkur þannig á óvæntar, ófyrirséðar slóðir. Sýna okkur hversu miklum víðáttum af ókönnuðu landslagi þú býrð yfir. Leyfa okkur að spegla okkar innri víðáttur í þessu flæmi þínu. Takk fyrir að vera félagsráðgjafi, sjúkraliði, símalína til ókannaðra hyldýpa. Takk fyrir að vera gróft, blítt, grimmt, ógeðfellt og skilningsríkt um leið.
Takk fyrir að fela þig. Koma aftan að okkur. Breyta um mynd. Takk fyrir niðursoðna snákinn sem þú sendir okkur í draumi. Takk fyrir ljósverurnar á hafsbotni sem lýsa sjálfa sig upp, í algjöru tímalausu myrkri. Takk fyrir vitlaust númer um miðja nótt. Takk fyrir að rugga okkur í svefn. Fyrir að vera tómur veggur á innri grafhýsum okkar, sem við getum skrifað á, til að sefa okkur. Takk fyrir að vera það eina sem við vitum fyrir víst, að verður til staðar fyrir okkur, þegar Snæfellsjökull er horfinn. Takk fyrir raddirnar. Takk fyrir hlustunina. Fyrir samtalið. Fyrir sársaukann. Fyrir mistökin og sáttina. Takk fyrir alla lyklana sem við vitum að þú geymir á hafsbotni. Takk fyrir að hrista okkur upp, líkamlega. Hrista af okkur eitthvað sem við vissum ekki að við værum að losna við fyrr en löngu síðar. Getum ekki sett orð á það. Það er líka allt í lagi því þú geymir það. Þannig getur þú unnið, umbreytt myrkri í orku. Þú umbreytir af reisn og hógværð, án þess að gera sjálft neitt mál úr því. Enginn þarf einu sinni að merkja það á þér. Þú vinnur eins og jörðin, móðir okkar. Breytir þungri orku í súrefni. Tekur við áföllum, sérð okkur fyrir áföllum eins og foreldri. Takk fyrir að vera leið til að takast á við lífið og dauðann og allt þar á milli. Takk fyrir að hjálpa okkur að afmiðja veröld okkar og komast undan okkur sjálfum. Við þurfum sannarlega á þér að halda. Takk.
Eva Rún Snorradóttir hlýtur Maístjörnuna
Rithöfundasamband Íslands og Landsbókasafn Íslands – Háskólabókasafn veita verðlaun fyrir ljóðabók sem kom út á árinu 2018. Verðlaunin, sem bera heitið Maístjarnan, voru afhent í þriðja sinn við hátíðlega athöfn í Þjóðarbókhlöðunni þann 20. maí.
Maístjörnuna fyrir ljóðabók ársins 2018 hlýtur Eva Rún Snorradóttir fyrir ljóðabók sína Fræ sem frjóvga myrkrið.
Í umsögn dómnefndar um verðlaunabókina segir:
„Fræ sem frjóvga myrkrið (Benedikt bókaútgáfa, 2018) er frumleg og fjölbreytt ljóðabók þar sem skáldið Eva Rún Snorradóttir bregður á leik með ýmis form, allt frá örleikritum til prósaljóða. Fyrri hluti bókarinnar er margradda lýsing á ferð vinkvenna til sólarlanda sem reynist í senn nöturleg og fyndin. Síðari hlutinn er einlægari og myndrænni og þar eru ljóð sem lýsa vináttu, sársauka, sjálfsuppgötvun og annarlegum heimi á áleitinn hátt. Þannig beitir Eva Rún ólíkum sjónarhornum og formum sem sameina hið ljóðræna og leikræna og nær með því að draga upp sterka og margræða mynd af heiminum sem hreyfir við lesandanum.“
Eva Rún Snorradóttir er fædd í Reykjavík 9. apríl 1982. Hún byrjaði snemma að yrkja en átta ára gömul var hún með kennara sem lét alla gera ljóð og færði hún foreldrum sínum heftaða bók sem bar titilinn Hamarinn og var „mjög dramatísk, sorgleg, myndskreytt ljóðabók í einriti.“ Eva Rún eyddi sínum bernsku- og unglingsárum í Breiðholtinu og fjalla fyrri ljóðabækur hennar öðrum þræði um þann tíma; Heimsendir fylgir þér alla ævi 2013 og Tappi á himninum 2016. Eva Rún Snorradóttir er sjálfstætt starfandi sviðslistakona og rithöfundur. Hún er meðlimur í sviðslistahópunum Kviss búmm bang og 16 elskendur. Nýverið tók hún við sem annar listrænn stjórnandi Alþjóðlegu leiklistarhátíðarinnar LÓKAL. Eva Rún útskrifaðist með BA gráðu frá sviðshöfundabraut Listaháskóla Íslands árið 2008 Gjaldgengar voru allar útgefnar íslenskar ljóðabækur ársins 2018 sem skilað var til Landsbókasafns Íslands – Háskólabókasafns.
Í dómnefnd sátu Sveinn Yngvi Egilsson tilnefndur af Rithöfundasambandinu og Eva Kamilla Einarsdóttir tilnefnd af Landsbókasafni Íslands – Háskólasafni.
Tilnefndar voru bækurnar:
Ásdís Ingólfsdóttir – Ódauðleg brjóst (Partus)
Eva Rún Snorradóttir – Fræ sem frjóvga myrkrið (Benedikt bókaútgáfa
Gerður Kristný – Sálumessa (Mál og menning)
Haukur Ingvarsson – Vistarverur (Mál og menning)
Linda Vilhjálmsdóttir – Smáa letrið (Mál og menning)
Sigfús Bjartmarsson – Homo economicus I (MTH útgáfa)
Rithöfundasamband Íslands óskar Evu Rún innilega til hamingju með verðlaunin!
Tilnefningar til Iceland Noir-verðlaunanna 2019
Tilnefningar til Iceland Noir-verðlaunanna 2019 liggja fyrir, en verðlaunin eru veitt fyrir bestu þýddu glæpasöguna á íslensku, þar sem saman fara góð þýðing og góð saga. Að verðlaununum stendur Iceland Noir glæpasagnahátíðin.
Í ár eru tilnefnd þessi verk:
Hinn grunaði herra X (Yogisha X no kenshin) e. Keigo Higashino, Ásta S. Guðbjartsdóttir þýddi
Óboðinn gestur (A Stranger in the House) e. Shari Lapena, Ingunn Snædal þýddi
Sænsk gúmmístígvél (Svenska gummistövlar) e. Henning Mankell, Hilmar Hilmarsson þýddi
Tvöfaldar tjónabætur (Double Indemnity) e. James M. Cain, Þórdís Bachmann þýddi
Þrír dagar og eitt líf (Trois jours et une vie) e. Pierre Lemaitre, Friðrik Rafnsson þýddi
Tilkynnt verður um vinningshafa í nóvember.
Dómnefnd skipuðu Katrín Jakobsdóttir, Kolbrún Bergþórsdóttir og Ragnar Jónasson.
